Vrouwencyclus
Leestijd: 4 min.
Het is ongelooflijk, maar wereldwijd ondervinden 300 miljoen vrouwen tegelijkertijd dezelfde ervaring, namelijk de menstruatie of ongesteldheid. De menstruele cyclus begint meestal wanneer een vrouw tussen de 8 en 15 jaar oud is. Dit stopt pas wanneer een vrouw rond de 50 is en de menopauze zijn intrede doet. Gedurende een vrouwenleven zal zij zo’n 300 tot 400 keer een eisprong hebben. Dat zijn heel veel menstruaties!
Zo werkt de cyclus van een vrouw
De eisprong treedt op wanneer een nog onbevruchte eicel vrijkomt uit een eierstok. Dit gebeurt in elke cyclus en wordt gereguleerd door het natuurlijk dalen en stijgen van de voortplantingshormonen progesteron, oestrogeen, follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH).
Na de eisprong verplaatst de eicel zich door de eierstokken richting de baarmoeder om daar of bevrucht te worden en zich in te nestelen in het baarmoederweefsel (zwangerschap) of uitgescheiden te worden samen met het baarmoederweefsel wanneer het niet bevrucht is (menstruatie).
De tijd tussen de eisprong en menstruatie wordt de luteale fase genoemd.
Menstruatie is het uitscheiden van het baarmoederweefsel met de onbevruchte eicel. Dit zorgt voor een bloeding die we ongesteldheid of menstruatie noemen. Deze duurt meestal zo’n 2 tot 7 dagen alhoewel het bij sommige vrouwen ook langer kan duren.
De duur van de menstruatiecyclus
De hele menstruatiecyclus duurt zo’n 20 tot 40 dagen met een gemiddelde van 28 dagen. Elke vrouw is anders en kan een kortere of langere cyclus hebben waarop verschillende factoren zoals algemene gezondheid, dieet, stress en onderliggende ziektes invloed hebben.
Hormonen en PMDD
De meerderheid van de vrouwen/AFAB met PMDD hebben normale hormoonconcentraties. PMDD lijkt een negatieve reactie te zijn op de natuurlijke fluctuaties van de vrouwelijke voortplantingshormonen. Er zijn individuele gevallen van vrouwen met PMDD waarbij sprake is van hormonale disbalans, maar voor de meeste vrouwen met PMDD is een hormonale disbalans niet de oorzaak van de PMDD-symptomen. Bij het stellen van een PMDD-diagnose is een algemeen hormonaal bloedbeeld wel aan te raden om andere oorzaken die de klachten kunnen veroorzaken uit te sluiten.
Progesteron en PMDD
Het hormoon progesteron speelt een essentiële rol in de vrouwelijke cyclus, vooral bij de voortplanting. De stijging in het progesteronniveau na de eisprong is essentieel voor het behouden van een gezonde zwangerschap. Wanneer een eicel na de eisprong niet wordt bevrucht, zal het progesteron gehalte dalen en begint de menstruatie. Het stijgen en dalen van progesteron na de eisprong wordt de luteale fase van de cyclus genoemd en dit is dan ook de periode waarin de PMDD-symptomen optreden.
In vrouwen/AFAB zonder PMDD heeft progesteron een bijna kalmerend effect. Recent onderzoek toont aan dat vrouwen met PMDD een verhoogde gevoeligheid kunnen hebben voor dit specifieke hormoon en daarbij een verhoogde activiteit hebben in het emotionele centrum van het brein. Net zoiets als dat sommige mensen na het drinken van alcohol heel blij worden en anderen agressief en/of angstig.
Oestrogeen en PMDD
Vanaf de puberteit beginnen de eierstokken oestrogeen af te geven in samenhang met de maandelijkse cyclus. Halverwege de cyclus, piekt het oestrogeenniveau waarna een eisprong plaatsvindt. Daarna daalt het oestrogeenniveau snel. Gedurende de rest van de cyclus stijgt en daalt het oestrogeenniveau geleidelijk.
Artsen zijn het erover eens dat oestrogeen een effect heeft op de gemoedstoestand, toch is het niet helemaal duidelijk hoe en in welke mate.
Het is niet bewezen in de medische wetenschap, maar sommige artsen met een meer holistische denkwijze vermoeden dat te hoge oestrogeenniveaus in combinatie met te lage progesteronniveaus de oorzaak van PMDD zijn. Dit staat bekend als oestrogeendominantie. Veel vrouwen met PMDD zullen hun hormoonbalans willen bijstellen door meer progesteron te gaan nemen, maar dit veroorzaakt doorgaans alleen maar verergering van de symptomen. Voorzichtigheid is geboden bij elk soort hormoontherapie bij vrouwen met PMDD. Alle hormonale anticonceptiemiddelen bevatten een vorm van progesteron.
FSH en PMDD
Follikelstimulerend hormoon (FSH) is een hormoon dat bij zowel mensen als dieren voorkomt. FSH regelt de ontwikkeling, groei, geslachtsrijping en voortplantingsprocessen in het lichaam. Dit hormoon stimuleert de aanmaak en afgifte van oestrogeen. FSH-afgifte wordt gecontroleerd door het gonadotroop releasing hormoon (GnRH) dat in de hypothalamus wordt aangemaakt. GnRH hormoon analogen of agonisten worden soms toegepast om PMDD te behandelen. Het effect van een GnRH agonist behandeling is dat de FSH aanmaak tot stilstand komt wat het lichaam in een chemisch geïnduceerde menopauze brengt.
LH en PMDD
Luteïniserend hormoon (LH) is een hormoon dat ook wordt afgegeven onder de invloed van GnRH. Bij vrouwen veroorzaakt een flinke stoot LH de eisprong in het midden van de cyclus en vervolgens de ontwikkeling van het gele lichaam (ook wel corpus luteum genoemd). Bij mannen zorgt LH voor de aanmaak van testosteron.
1. Schmidt PJ, Nieman LK, Danaceau MA, Adams LF, Rubinow DR. Differential behavioral effects of gonadal steroids in women with and in those without premenstrual syndrome. New England Journal of Medicine. 1998 Jan 22; 338(4): 209-216.
2. Steiner M, Born L. Diagnosis and treatment of premenstrual dysphoric disorder: an update. Int Clin Psychopharmacol 2000;15 (Suppl 3):S5-S17.
3. [PvdD4] Brauser, D. (2013, October 18). Progesterone, Anxiety Affect Premenstrual Dysphoric Disorder. Retrieved April 23, 2015, from http://www.medscape.com/viewarticle/812792
4. Malin Gingnella, b, Arvid Morellc, Elin Bannbersa, Johan Wikströmc, Inger Sundström Poromaaa Received 22 February 2012, Revised 3 July 2012, Accepted 9 July 2012, Available online 17 July 2012
5. Todd, MD, N. (2008, January 1). Estrogen and Women's Emotions. Retrieved April 24, 2015, from http://www.webmd.com/women/guide/estrogen-and-womens-emotions
6. Pearlstein, T., & Steiner, M. (2008, July 1) Premenstrual dysphoric disorder: Burden of illness and treatment update. Retrieved April 24, 2015, from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2440788/#r84-2
7. Estrogen and Progestin (Oral Contraceptives): MedlinePlus Drug Information. (2012, July 18). Retrieved April 24, 2015, from http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a601050.html
8[PvdD5] . Luteinizing hormone. (n.d.). Retrieved April 24, 2015, from http://en.wikipedia.org/wiki/Luteinizing_hormone
8. Schmidt, P. J., Nieman, L. K., Danaceau, M. A., Adams, L. F. & Rubinow, D. R. Differential behavioral effects of gonadal steroids in women with and in those without premenstrual syndrome. N Engl J Med 338, 209–216 (1998).
9. Steiner, M. & Born, L. Diagnosis and treatment of premenstrual dysphoric disorder: An update. International Clinical Psychopharmacology (2000).
10. Sundström-Poromaa, I., Comasco, E., Sumners, R. & Luders, E. Progesterone – friend or foe? Front. Neuroendocrinol. 100856 (2020) doi:10.1016/j.yfrne.2020.100856.
11. Poromaa, I. S. & Segebladh, B. Adverse mood symptoms with oral contraceptives. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica (2012) doi:10.1111/j.1600-0412.2011.01333.x.
12. Pincus, S. M. Predicting response to leuprolide of women with premenstrual dysphoric disorder by daily mood rating dynamics. Bone 23, 1–7 (2005).
13. Ramaswamy, S. & Weinbauer, G. F. Endocrine control of spermatogenesis: Role of FSH and LH/ testosterone. Spermatogenesis (2014) doi:10.1080/21565562.2014.996025.